در برخی از روایات با تعبیری لطیف از مسجدها به عنوان بازار آخرت یاد شده یعنی همانگونه که بازار محل خرید و فروش و مبادله کالا و متاع دنیوی است مسجد نیز محل کسبامور معنوی و اسبابی است که در سرای آخرت دارای کاربرد است. در حدیثی رسول اکرم(ص) فرموده است: "المساجد سوق من السواق الاخرة قراها المغفرة و تحضتها الجنة"."مساجدبازاری از بازارهای آخرت است از کسانی که به آن وارد میشوند با مغفرت پذیرایمیشود و هدیه آنان بهشت است".
- درآمد و تاریخچۀ مسجد
سخن از طلوع اسلام و مطلع آن و فجر صادق آیین محمدی صلی الله علیه و آله و مرکزاشاعه آن یعنی مسجد است. مسجد مهمان خانه خدا در زمین، جایگاه نزول برکات و خیرات آسمانی، خانه راز و نیاز، عشق و محبت، صفا وصمیمیت، ایثار و رحمت، تجلی بهشت خدادرزمین و محل آرامش موحدان است.
زماني كه رسول خدا(ص) از مكّه به مدينه هجرت كرد و با استقبال پرشكوه اهل مدينه رو به رو شد، پيش از هر كار تصميم گرفت كه براي مسلمانان مركزي عمومي به نام «مسجد» بسازد تا براي انجام مراسم ديني و نماز و ياد خدا در آن جا گرد آيند. البته، مسجد تنها مركز پرستش خدا نبود، بلكه تمام معارف و احكام اسلامي در آنجا بيان ميشد. تا آغاز قرن چهارم هجري معمولاً مساجد جز پرستشگاه خداوند، جاي آموختن نيز بودند. حتّي گاهي مسجد مدينه به صورت يك مركز ادبي در ميآمد و سخن سرايان بزرگ عرب، كه سرودههايشان ارزشهاي اخلاقي و روش تربيتي اسلام سازگار بود، اشعار خود را در مسجد ميخواندند. امور قضايي و پرداختن به خصومات و اجراي حدود و به كيفر رسانيدن بزهكاران و جنايتكاران نيز در مسجد انجام ميگرفت و مسجد در آن روزها دادگاهي به تمام معنا بود.
همچنين، رسول خدا(ص)خطابههاي آتشين خود را براي گسيل مردم به جهاد مبارزه با كفر و شرك در آن جا ايراد ميفرمود. از آن جا كه پيشرفت هر ملّت و گروهي وابسته به اتّفاق و يگانگي آنان است، اسلام دستور داد كه ملمانان نمازهاي پنج گانه را در مسجد به جماعت بخوانند و فقير وغني و وضيع و شريف و سياه و سفيد و... همه و همه دوشادوش هم گرد آيند و در صفي يگانه بايستند تا خودپسندي ها فرو ريزد و دلها به يكديگر راه يابند و ميانشان يگانگي و صميميّت پديد آيد و فقير از فقرش رنج نبرد و سياه از سياهياش آزرده نشود و همه از حال هم آگاه كردند و به درد دل يكديگر برسند.
- اهتمام مسلمین و سیره نویسان به ثبت و ضبط مساجد
مسلمانان صدر اسلام و به تبع آنان سیرهنویسان اسلامی اهتمام کامل خویش رابه کار برده و مساجدی را که به دست مبارک پیامبر(ص) و یاران صدیق آن حضرت در مناطق مختلف اعم از شهرها و روستاها و اردوگاهای جنگ و حتی در راهها و کوهستان های دور دست ساخته شده ثبت و ضبط نمودهاند. در موارد زیادی مصلی و جایگاهای نماز آن حضرت را هم که عنوان مسجد نداشته است مشخص کردهاند با عنایت بر اینکه کتابهای سیره پیامبر(ص) معمولاً در قرن دوم هجری به بعد نوشته شده است، روشن میشود که مسلمانان صدر اسلام وبه خصوص اصحاب پیامبر(ص) و آل او تا چه میزان نسبت به این امر اهتمام داشتهاند وبه گونهای که سیرهنویسان سالها بعد با مراجعه به آنان توانستهاند این مکانها رابطور مشخص در نوشتههای خود ذکر کنند.
- فاصلۀ مساجد امروزتا مسجد نمونه اسلامی
مسجد، جایگاه نزول برکات و خیرات آسمانى است. تجلى بهشت خدا در زمین و محل همنشینی فرشتگان با اهل آن است. مسجد نمونه باید در بخش های آموزشی، عبادی و تربیتی به مخاطبان خود خدمات ارایه دهد تا هم زمینه ساز جذب حضور حداکثری مردم در این پایگاه عبادی شود و هم همطراز با مساجد صدر اسلام.
از نقش های محوری مسجد آن است که زمینه را برای عبادت خالصانه و پر جمعیت فراهم کند. هر اندازه مسجد در ایفای این نقش حیاتی موفق عمل کند به مسجدی که قرآن و سنت آن را ترسیم کرده یعنی «مسجد نمونه» نزدیکتر است.
مسجد در صدر اسلام مرکز آموزش مسلمانان به شمار می رفت و در حال حاضر نیز باید تلاش شود مساجد جایگاه مساجد صدر اسلام را پیدا کنند.
اگر مسجد پایگاه و آموزشگاه مبانی دینی و معارف اسلامی شود زمینه جذب مردم به این مرکز اسلامی فراهم می شود و مسجدی که نقش مؤثر خود را در زمینه های مذهبی، فرهنگی وآموزشی به درستی ایفا نکند از ادای بخش مهمی از رسالت خویش باز مانده و از مسجدنمونه و پر جاذبه فاصله گرفته است.
نظرات شما عزیزان: